Linux kullanımı kabiliyeti bilgisayar bilimlerinin birçok alt dalında tabiri caizse kolunuzdaki altın bilezik gibi görülebilir. Linux kullanırken de bilinmesinde fayda olan hatta bazen zorunlu olan bazı komutlar vardır. Özgür yazılım dünyasına yeni girmiş ve ilk adımlarını atan biri olarak çok kullandığım, zaman zaman kritik durumlarda işimi kolaylaştıran komutları benim gibi bu dünyaya yeni yeni merhaba diyenler için paylaşmak istedim. Elimden geldiğince kullanımlarını açıklamaya çalıştım.
whoami // ile o an kimin kimliğinde olduğumuzu görebiliriz.
fdisl -l // Disk bilgisini görüntüler(sudo ile çalıştırmanız gerekebilir).
df // Komutu ile de yine disk bölümleri (kullanılan ,alan bağlama noktası vs) hakkında bilgi alabiliriz.
/proc/cpuinfo // Dosyasında cpu ile ilgili bilgiler depolanır. Cat ile bilgi edinebiliriz.
free // İle kullanılan bellek (Ram ve swap alanı) miktarını görebiliriz.
finger // ile(eğer sisteminizde yüklü değilse apt-get install finger) sistemdeki kullanıcılara ait bilgileri görüntüleyebiliriz.
userdel // ile bir kullanıcıyı sistemden silebiliriz ama dosyaları saklanır. «userdel -r » ile hem kullanıcı hem de o kullanıcının dosyalarını silebiliriz.
last // sisteme ne zaman girilmiş, ne zaman reboot edilmiş gibi bilgileri görebiliriz.
uptime //Sistemin açık kalma süresini öğrenmek için komutunu kullanabiliriz.
top //ile sistemde çalışan süreçleri canlı olarak görebiliriz
grep aranacak_kelime //komutu ile bir dosya içinde bir kelime arayabiliriz.
ln -s // ile Windows sistemlerdeki kısayol oluşturma işlemini gerçekleştirebiliriz.
alias takma_ad=’komut’ // komutuyla sık kullandığımız komutlara takma adlar atayabiliriz. örn: alias guncelle=’sudo apt-get update’ komutu ile guncelle yazarak paket listenizi güncelleyebilirsiniz.
alias // Sistemde tanımlı takma adları görmek için yalın halde kullanabiliriz.
unalias takma_ad// Sistemde tanımlı olan takma adları kaldırmak için kullanabiliriz.
vi // metin dosyası düzenleme.
vi komutları
aşağıdaki komutları yazmak için Esc ye ardından : ne basmanız gerekli.
q //çık
q! //kaydetmeden çık
r fileName //filename adlı dosyadan okuma
wq //kaydet ve çık
w fileName //filename dosyasına kaydet (farklı kaydet)
w! fileName //filename adlı dosyanın üzerine yaz
vi kullanmak biraz zor gelebilir. Eğer görsel arayüz halihazırda kulanılabiliyorsa vi , cat , nano yerine görsel arayüze sahip bir metin editörünü root yetkisiyle açarak root yetkisine ihtiyaç halinde bile işleminizi halledebilirsiniz. örn: “su – ” ardından “sudo kate /etc/apt/sources.list “ile (kate veya sistemde yüklü başka bir metin düzenleyici) paket kaynaklarınızı tutan dosyayı düzenleyebilirsiniz. Benzer şekilde teminalden root yetkisi veya dosya sahipliği söz konusu olduğunda cp komutuyla birşeyleri kopyalamaya çalışmak yerine” su – ” ardından “sudo nautilus” (nautilus veya kubuntu için dolphin gibi başka bir dosya yöneticisi ) ile ubuntu üzerinde root izni gerektiren konumlara görsel arayüz kullanarak kopyalama silme vs yapabilirsiniz. Hatta kendi oturumunuz açıkken root haricindeki bir kullanıcı dosyasına müdahale etmek içinde aynı yöntem kullanılabilir. Sadece “su -” komutu yerine “su – o_kullanıcı” kullanmanız yeterli.
setxkbmap -layout tr // klavye ayarını türkçe yapmak için kullanılabilir.(evet o baş ağrıtan karakter sorununun çözümü bu kadar kolay 🙂 )
lspci // PCI aygıtlarını listeler.
lsusb // USB aygıtlarını listeler.
lsscsi // SCSI aygıtlarını listeler
dmidecode //Donanım hakkında çok daha detaylı bilgi verir,seri numaraları gibi
cat /proc/cpuinfo //CPU Bilgilerini görebiliriz
cat /proc/meminfo //Memory bilgilerini görebiliriz
lshw //Centos ya da bazı linux dağıtımlarda donanımı listeler.
Komutların bir kısmını slaytından (ç)aldığım Mert Can Alıcı’nın ismini anmayı ve teşekkür etmeyi borç bilirim 🙂
mi 